TÜRK DEMOKRASİ TARİHİNİN KARA LEKESİ 27 MAYIS DARBESİ

Muhabirlerimizin Derlediği Bilgilere Göre, Tarihe Bir Utanç Vesikası Olarak Geçen 27 Mayıs 1960 İhtilaliyle Anayasa Ve TBMM Feshedilirken Ülkenin Başbakanı Ve İki Bakanı İse İdam Edildi.

Takvimler 1960 Yılını Gösterdiğinde, Türkiye Cumhuriyeti 37 Yaşındaydı. İktidarda, 10 Yıl Önce Ülkedeki Tek Parti Devrine Son Veren DP Bulunuyordu. Başbakan Koltuğunda 14 Mayıs 1950 Ve 2 Mayıs 1954 Seçimlerden Zaferle Çıkan Adnan Menderes Oturuyordu, Cumhurbaşkanı İse Celal Bayar’dı.

7 Partinin Katıldığı 14 Mayıs 1950’deki Seçimlerde, DP İlk Büyük Zaferini Kazanmış, Yüzde 53 Oy Ve 416 Milletvekili İle Meclise Girmiş, CHP İse Ancak 69 Sandalye Kazanabilmişti.

DP’nin İlk Yıllarında Yaptığı En Önemli İcraatların Başında, Türkçe Okunan Ezanın Tekrar Arapça Okunmasına Dair Kanunun Meclis’e Sunulup Kabul Edilmesi Gelmişti.

Katılımın Yüzde 88,63 Gibi Oldukça Yüksek Bir Oranda Gerçekleştiği 1954 Seçimlerinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin En Yüksek Oyunu Alarak İktidarda Kalmayı Başaran DP, İlk Yıllarından İtibaren Sivil Ve Askeri Kanadın Muhalefeti İle Karşı Karşıya Kaldı. Selanik’te Atatürk’ün Doğduğu Evin Yanındaki Türk Konsolosluğunun Bahçesine Atılan İki Bombadan Birinin Patladığı, Evin Ve Konsolosluk Binasının Camlarının Kırıldığı Haberi İle Ankara, İstanbul Ve İzmir’de Halkın Sokağa Dökülmesi İle 6 Eylül 1955’te Başlayan “6-7 Eylül Olayları”Nda, Azınlıkların Yaşadıkları Semtlerde Yangınlar Çıkarılmış, Kiliselere Ve Mezarlıklara Saldırılarda Bulunulmuştu. 6-7 Eylül Olaylarına İlişkin Yassıada’da Dava Açılmasında En Büyük Rol, Fuad Köprülü’nün Olmuştu. 27 Mayıs 1960 Darbesinden Sadece 8 Gün Sonra Bir Gazeteye Röportaj Veren Köprülü, 6-7 Eylül Olaylarıyla İlgili Dönemin Başbakan Yardımcısı Fatin Rüştü Zorlu Ve Başbakan Adnan Menderes’i Suçlayarak “Bu Müessif Hadisenin Baş Tertipçisi Ve Müsebbibi Bizzat Menderes’ti. Kıbrıs’ı Fethetmek İçin Bu Şekilde Bir Yol Takip Etmeyi Doğru Bulmuştur.” İfadelerini Kullandı.

Atatürk’ün Evinin Bombalanması Hadisesinin De Bir Tertip Olduğunu İleri Süren Köprülü, “Bizzat Tertipçisi Menderes’tir. Kendisine Bu Aklı Yine Kıbrıs Fatihlerinden Zorlu Vermiştir.” İddiasında Bulundu. Bu İddialar Üzerine, Darbeden Sonra Yassıada’da Alelacele Bir 6-7 Eylül Olayları Davası Açılmış Ve Adnan Menderes İle Fatin Rüştü Zorlu Altışar Yıl Hapis Cezasına Çarptırılmıştı.

DP’nin Kurucularından Ve Dışişleri Bakanı Olan Fuad Köprülü İle Hayli Uzun Süren Bir Çekişme İçine Giren Zorlu, 1957 Seçimlerinden Sonra 25 Kasım 1957’de Dışişleri Bakanlığı Koltuğuna Oturdu. Fuad Köprülü’nün Kişisel Husumeti Nedeniyle Böyle Bir Röportaj Verdiği Ve Zorlu’nun Mahkum Edilmesini İstediği İddia Edilmişti.

1957 SEÇİMLERİ VE 9 SUBAY OLAYI

DP, 1957 Seçimlerinde Oy Kaybetmiş Olmasına Rağmen 424 Sandalye Kazanmayı Başardı. Seçimlerden Kısa Süre Sonra Yaşanan “9 Subay Olayı”, Ordu İçinde Bir Grup Subayın Hükümete Komplo Hazırlamak Suçundan Tutuklanıp Yargılanmaları Şeklinde Gerçekleşti. DP’nin İktidara Gelmesinin Ardından Bir Grup Subayın Ordu İçinde Kurduğu Örgüt, 1950’li Yılların İkinci Yarısında Genişlemeye Başladı.

Hükümete Yapılan İhbar Neticesinde Ortaya Çıkan Grup, DP İktidarına Karşı Darbe Düzenlemek Amacıyla Kurulmuştu. 9 Subay Olayı, Yaklaşık 3 Yıl İstanbul’da Etkinlik Gösteren, Ordu İçindeki Gizli Örgütün Kısa Dönemde Zayıflamasıyla Son Buldu.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GÖSTERİLERİ

Türkiye’de 1946 Yılında Çok Partili Hayata Geçilmesinin Ardından, 1950 Yılında İktidara Gelen DP, 10 Yıl İktidarda Kaldı. DP İktidarının Son Dönemlerinde Ülkede Yaşanan Gerilim, Zaman Zaman Şiddetle Kendini Gösterdi. Muhalefet Partisi CHP’nin Genel Başkanı İsmet İnönü’nün Bazı Yurt Gezilerinin Engellendiği Ve Saldırıya Uğradığı İddiaları Ortaya Atıldı. Üniversite Öğrencileri, Hükümet Aleyhine Gösterilere Başladı. İstanbul Beyazıt Meydanı’nda Üniversite Öğrencilerinin Eylemi Sırasında Orman Fakültesi Öğrencisi Turan Emeksiz, Seken Bir Kurşunun Başına İsabet Etmesi Sonucu Hayatını Kaybetti. Emeksiz’in “Polis Kurşunuyla Hayatını Kaybettiği” Yönündeki Haberler Dolayısıyla Olaylar Daha Da Şiddetlendi. Ülkede Yaşananlar Nedeniyle İstanbul Ve Ankara’da Sıkıyönetim İlan Edildi.

Ankara’da 5 Mayıs 1960’da Bir Öğrenci Grubu, ”555K” Yani “5’inci Ayın 5’inde Saat 5’te Kızılay’da” Koduyla Gösteri Düzenledi. Adnan Menderes, Kendisine Karşı Eylem Yapılan Yere Giderek Eylemcilerin Arasına Girdi. O Sırada Bir Genç Menderes’in Boğazını Sıktı. “Ne İstiyorsun” Diye Sorduğu Gençten “Hürriyet İstiyorum” Cevabını Alan Menderes, “Bir Başbakanın Boğazını Sıkıyorsun Bundan Ala Hürriyet Mi Var?” İfadelerini Kullandı.

21 Mayıs’ta Da Harp Okulu Öğrencileri Sokağa Çıktı Ve Zafer Anıtı’na Kadar ”Sessiz” Yürüyüş Yaptı.

ANKARA RADYOSUNDAN OKUNAN BİLDİRİYLE ”İHTİLAL” DUYURULDU

Olaylardan Rahatsızlık Duyulduğu İddiasıyla Türk Silahlı Kuvvetleri İçerisindeki Bazı General Ve Subayların Oluşturduğu 38 Kişilik Milli Birlik Komitesi, “DP’nin Ülkeyi Gitgide Bir Baskı Rejimine Ve Kardeş Kavgasına Götürdüğü” Gerekçelerini İleri Sürerek 27 Mayıs Sabaha Karşı Yönetime El Koydu. Kurmay Albay Alparslan Türkeş Tarafından Ankara Radyosundan Okunan Bildiriyle ”İhtilal” Duyuruldu. Bildiride Şöyle Denildi:

“Bugün Demokrasimizin İçine Düştüğü Buhran Ve Son Müessif Hadiseler Dolayısıyla Kardeş Kavgasına Meydan Vermemek Maksadıyla Türk Silahlı Kuvvetleri, Memleketin İdaresini Ele Almıştır. Bu Harekata, Silahlı Kuvvetlerimiz Partileri, İçine Düştükleri Uzlaşmaz Durumdan Kurtarmak Ve Partiler Üstü Tarafsız Bir İdarenin Nezaret Ve Hakemliği Altında En Kısa Zamanda Adil Ve Serbest Seçimler Yaptırarak İdareyi, Hangi Tarafa Mensup Olursa Olsun, Seçimi Kazananlara Devir Ve Teslim Etmek Üzere Girişmiş Bulunmaktadır.”

ANAYASA VE TBMM FESHEDİLDİ

“Ülkenin Gitgide Baskı Rejimine Götürüldüğü” İddiasıyla Milli Birlik Komitesi Tarafından Gerçekleştirilen Darbe Sonrasında, Bütün Antidemokratik Yöntemler Devreye Sokuldu.

Milli Birlik Komitesi, Anayasa Ve TBMM’yi Feshetti, Siyasi Faaliyetleri Askıya Aldı, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, Hükümet Üyeleri, DP’li Milletvekilleri, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun İle Asker Ve Bazı Üst Düzey Kamu Görevlileri Gözaltına Alındı. Adnan Menderes, Aynı Gün Yurt Gezisi Kapsamında Bulunduğu Kütahya’da Albay Muhsin Batur Tarafından Gözaltına Alınarak Ankara’ya Götürüldü Ve Daha Sonra Diğer Tutuklu DP Üyeleriyle Yassıada’da Hapsedildi.

Yassıada’daki Yargılamalar, 14 Ekim 1960’ta Başlayıp 15 Eylül 1961’de Karara Bağlandı. Toplam 19 Dosyada Toplanan Davalar, “Anayasayı İhlal” Davasıyla Birleştirildi. 592 Sanıktan 288’i İçin İdam İstendi. Kararı Açıklayan Yüksek Adalet Divanı, 15 Sanığı İdam Cezasına Çarptırdı. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Eski Başbakan Adnan Menderes, Eski Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, Eski Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın İdam Kararları Oy Birliğiyle Alındı. Celal Bayar Hakkındaki Karar, Yaş Haddi Nedeniyle Müebbet Hapis Cezasına Çevrildi.

Eski TBMM Başkanı Refik Koraltan, Eski TBMM Başkanvekilleri Agah Erozsan, İbrahim Kirazoğlu, Eski Tahkikat Komisyonu Başkanı Ahmet Hamdi Sancar, Eski Tahkikat Komisyonu Üyeleri Nusret Kirişçioğlu, Bahadır Dülger, Eski Bakan Emin Kalafat, Eski Milletvekilleri Baha Akşit, Osman Kavrakoğlu, Zeki Erataman İle Eski Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun Hakkındaki İdam Kararları İse Oy Çokluğuyla Alındı.

Aralarında Eski Bakan, Eski Milletvekilleri, Tahkikat Komisyonu Üyeleri, İstanbul Valisi İle İstanbul Belediye Başkanı’nın Da Bulunduğu 31 Sanık Hakkında İse Müebbet Hapis Cezası Verildi. Sanıklardan 92 Kişiye 20 Yıl İle 6 Yıl Arasında Ağır Hapis, 94 Kişiye 5 Yıl Ağır Hapis Cezası Verildi. Diğer Sanıkların Bazıları Da Kısa Süreli Hapis Cezaları Aldı, Bazıları Da Beraat Etti.

Birçok Yabancı Ülke Lideri, İdamların Durdurulması İçin Cemal Gürsel Başkanlığındaki Milli Birlik Komitesine Defalarca Çağrıda Bulundu. Bunun Üzerine Komite, Celal Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan Ve Fatin Rüştü Zorlu Dışındakilerin İdam Cezasını Affetti. Celal Bayar’ın Cezası, Yaş Haddi Nedeniyle Ömür Boyu Hapse Çevrildi.

Fatin Rüştü Zorlu Ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961’de Sabaha Karşı, O Gün Başarısız Bir İntihar Girişiminde Bulunan Adnan Menderes İse İmralı Adası’nda 17 Eylül 1961’de Sağlık Muayenesini Yapan Doktor Heyetinden Sağlam Raporu Alındıktan Sonra Saat 13.21’de İdam Edildi.

YASSIADA, “DEMOKRASİ VE ÖZGÜRLÜKLER ADASI” YAPILDI

TBMM Tarafından 11 Nisan 1990’da Kabul Edilen Bir Kanunla Adnan Menderes Ve Onunla İdam Edilen Arkadaşlarının İtibarları İade Edildi. Aynı Kanun Uyarınca Adnan Menderes, Hasan Polatkan Ve Fatin Rüştü Zorlu’nun Naaşları, 17 Eylül 1990’da İmralı’dan Alınarak Devlet Töreniyle İstanbul Vatan Caddesi’nde Yaptırılan Anıt Mezara Taşındı.

27 Mayıs 1960 Darbesinin Ardından 592 Kişinin Yargılandığı Ve Bu Yargılamaların Sonunda Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu Ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ın İdamına Karar Verildiği Marmara’daki Yassıada İse Darbenin 60. Yıl Dönümünde Demokrasi Ve Özgürlükler Adası Adıyla Açıldı.